System Engineering als verbindende factor tussen de sleuteltechnologieën

De High Tech Maakindustrie in de regio Eindhoven maakt nieuwe afspraken over een betere inbedding van System Engineering om Brainport's concurrentiepositie te versterken. System Engineering levert een fundamentele bijdrage voor de concurrentiepositie van de high-tech maakindustrie in Brainport Eindhoven. Toch hoor je de term nauwelijks vallen en zijn er grote verschillen in de invulling, waardoor kennis vaak binnen één bedrijf blijft hangen. Bovendien kunnen bestaande opleidingen nauwelijks voorzien in de werkelijke behoefte aan system engineers. Om dat te veranderen hebben TNO, Brainport Development, Holland Innovative, het High Tech Systems Center van de TU Eindhoven en VDL ETG de koppen bij elkaar gestoken.

Zij gaan de komende jaren, samen met andere bedrijven en instellingen, hun energie steken in een betere definitie van het begrip, de uitwisselbaarheid van system engineering processen in de regio, en in het opzetten van een gerichter onderwijssysteem. Om dit alles te bereiken onderscheidt het initiatief drie fasen; de eerste is gericht op “een heldere beschrijving van de Brainport manier van System Engineering”. Het is de bedoeling het initiatief open te stellen voor alle spelers in het ecosysteem, van opleidingen (zoals Fontys Hogescholen en de overige technische universiteiten in Nederland) tot bedrijfsleven (met een belangrijke rol voor het mkb) en overheidsinstellingen. Op termijn moeten de resultaten ook de concurrentiepositie van Brainport Eindhoven verbeteren.

Naomie Verstraeten (Brainport Development), Wouter Leibbrandt (TNO ESI), Marc Hamilton (HTSC), Hans Meeske (Holland Innovative) en Hans Evers (VDL ETG) ondertekenden op 19 april de samenwerkingsovereenkomst op de High Tech Campus Eindhoven. In zijn inleidende toespraak ging Wouter Leibbrandt in op de beweegredenen achter het initiatief:

“Als ons één ding duidelijk is geworden, dan is het wel de cruciale rol van systeemdenken en het beheersen van systeemcomplexiteit als fundament om succesvol te zijn. We moeten deze kwaliteiten verder bevorderen.”

Naomie Verstraeten voegde daar aan toe dat system engineering naast de technologische kennis en kunde de basis is van de hele hightech maakindustrie. “Niet alleen in Brainport maar in heel Nederland. Het is deels iets cultureels maar deels ook een competentie die expliciet gemaakt moet worden zodat we het ook kunnen borgen voor toekomstige generaties.” Aan de overeenkomst zijn tientallen gesprekken en internationale fact-finding missies voorafgegaan, aldus Verstraeten. “Het is onderdeel van onze strategische Brainport-agenda voor de komende vier jaar. Dit zal ervoor zorgen dat onze hightechindustrie verder kan groeien en daardoor een nog grotere bijdrage kan leveren aan ons nationale verdienvermogen. De hightech industrie is cruciaal in het bouwen van oplossingen voor de grote maatschappelijke uitdagingen en transities van deze tijd.”

Dergelijke transities bieden grote marktkansen voor onze high-tech maakindustrie, aldus Rutger van Poppel van Brainport Development. “System engineering ligt ten grondslag aan onze toonaangevende marktpositie, met name op complexe high-tech systemen. Door ons netwerk te activeren, cross-overs te realiseren en gezamenlijke projecten op te tuigen, geloven wij dat we tot een duurzame borging van de system engineering competenties kunnen komen.” 

De projectpartijen zijn na een inventarisatie van twee jaar tot de conclusie gekomen dat de complexiteit van het ontwikkelen van high-tech (productie)systemen alsmaar toeneemt. Dat komt aan de ene kant door de integratie van nieuwe technologieën en tegelijk ook door hogere eisen van de markt. “Wij zijn hier de besten in het maken van de meest complexe machines en bieden talenten een geweldige kans om daar te werken”, aldus Hans Meeske. “Maar we moeten wel de kennis hierover, afkomstig van over de hele wereld, beter bij elkaar brengen; dit initiatief is om de blinde vlekken en de sterke punten te organiseren en te werken aan de carrièrepaden van wereldwijde talenten.”

Hans Evers benadrukte eveneens het belang van goed opgeleide talenten: “Wij staan volledig achter dit initiatief, omdat het voor ons van groot belang is om voldoende goed opgeleide systeemingenieurs te hebben, zowel nu als in de toekomst.” Voor een deel zal dit ook de rol van de universiteit zijn. Marc Hamilton: “Voor de Technische Universiteit Eindhoven is het van belang dat naast de ingenieursdisciplines ook het overkoepelende en integrerende vak van system engineering wordt geborgd en verder ontwikkeld in onderzoek en onderwijs. Dit vereist nauwe samenwerking met de dagelijkse praktijk van bedrijven en instellingen in het hightech equipment ecosysteem. Deze overeenkomst is daarom een strategische mijlpaal op de weg naar versterking van het vak system engineering.”

Volgens de initiatiefnemers vraagt de aard van het Eindhovense ecosysteem om een aparte aanpak. “Tijdens onze verkenning hebben we onder meer in de Verenigde Staten en Canada gekeken, waar interessante voorbeelden zijn te vinden”, zegt Van Poppel. “System Engineering is een fundamentele competentie voor de concurrentiepositie van de high-tech maakindustrie in Brainport. Maar nu we zien dat de complexiteit en multidisciplinariteit van het ontwikkelen van high-tech productiesystemen alsmaar toeneemt, vraagt dit niet meer alleen om behoud, maar met name om doorontwikkeling van de manier waarop we in de regio System Engineering doen. Inclusief de aanvullende competenties van de bedrijven en hun personeel.” En dat is meer dan kennis uit bestaande boeken kopiëren, stelt Van Poppel vast. “Het is allemaal erg afhankelijk is van de specifieke context en applicatiemarkt. Voor Brainport is dat de complexe high-tech precisietechnologie. We zullen dat hier dus zelf moeten oplossen.”

Verdienvermogen

De initiatiefnemers zien, als hun opzet slaagt, vier manieren waarop het project kan bijdragen aan een structurele verbetering van het economisch verdienvermogen van de sector:

• Personeel en talent wordt opgeleid volgens de “Brainport System Engineering manier van werken”, waarmee het aanbod van talent beter voldoet aan de behoefte van de industrie, 
• Leertrajecten van studenten en professionals worden versneld door nauwere samenwerking tussen de verschillende System Engineering programma’s, opleidingen en trainingen,
• Het aanbod van System Engineering talent wordt vergroot, de instroom van studenten in gerelateerde opleidingen stijgt en de kwaliteit van System Engineering personeel wordt verhoogd,
• Bedrijven zijn onderling in staat om beter samen te werken in product-ontwikkeltrajecten.

Voor nu zijn de initiatiefnemers vooral blij dat fase 1 van start kan. Van Poppel: “Die fase heeft vooral tot doel om de manier waarop wij System Engineering doen explicieter te maken. Een gedeelde beschrijving van de Brainport manier van System Engineering moet de basis vormen om de uiteindelijk beoogde meerwaarde te realiseren: een betere aansluiting van opleidingen met de behoefte en werkwijze van onze industrie.”

Of, zoals Wouter Leibbrandt de doelen samenvat: “Tot nu toe was systeem denken als succesfactor voor Brainport en Nederland een goed bewaard geheim. Nu moeten we doorpakken en investeren in het systematisch opleiden in system engineering, van Bachelor tot life-long-learning.”